- Усё залежыць ад працоўнай дзейнасці чалавека на працягу яго жыцця. Калі ён працуе, дадзеным пытаннем займаецца аддзел кадраў прадпрыемства, які вывучае працоўныя кніжкі грамадзян і глядзіць, куды трэба рабіць запыты для выдачы неабходных даведак аб перыядзе працы, даведак аб заработнай плаце. Калі ёсць прабелы ў працоўнай дзейнасці ў работніка, які збіраецца выходзіць на пенсію (у працоўнай кніжцы няма запісу, а факт працы меў месца), то аддзел кадраў прадпрыемства звернецца да працаўніка з адпаведнымі пытаннямі, каб той гэтыя прабелы папоўніў: успомніў, дзе і калі працаваў. Калі чалавек працуе ў прыватнай структуры, усё роўна наймальнік абавязаны займацца дадзенымі пытаннямі.
- А калі беларус не працуе, а пенсійны ўзрост ужо блізка?
- У такім выпадку будучы пенсіянер звяртаецца ва ўпраўленне па працы, занятасці і сацыяльнай абароне па месцы рэгістрацыі, прыходзіць туды разам з працоўнай кніжкай. Спецыяліст прааналізуе працоўную дзейнасць чалавека, пракансультуе, якія дакументы патрэбныя для прызначэння пенсіі, у які тэрмін іх неабходна прадаставіць.
- Калі іх варта падаць у службу сацабароны?
- Дакументы падаюцца не раней даты ўзнікнення права на пенсію. А яно ўзнікае, калі чалавек дасягае пенсійнага ўзросту. Калі патрэбная дата трапляе на святочныя альбо ў выходныя дні, дакументы на пенсію прымаюцца НАПЯРЭДАДНІ. Да прыкладу, калі права на пенсію выпадае на суботу ці нядзелю, спецыяліст упраўлення сацыяльнай абароны прымае дакументы ў пятніцу. Калі дакументы пададзеныя пасля дня нараджэння, ён можа страціць грошы. Напрыклад, мужчыну споўнілася 63 гады 1 лістапада 2022 года. Ён звярнуўся пазней пакладзенага тэрміна, напрыклад, 2 снежня, пенсія яму будзе прызначаная з даты звароту.
- Алена Анатольеўна, якія дакументы трэба мець, звяртаючыся да спецыяліста для афармлення пенсіі?
- Пашпарт (гэта асноўны дакумент, па якім спецыяліст бачыць рэгістрацыю чалавека, па якім адрасе будзе прызначацца пенсія, дзе мы можам бачыць яго ўзрост і іншыя дадзеныя аб прызначэнні пенсіі), працоўная кніжка, пасведчанне аб шлюбе, пасведчанне аб нараджэнні дзяцей, дыплом або атэстат аб адукацыі, калі гэта Дзённая форма навучання, ваенны білет (для мужчын). Пры прыёме дакументаў спецыяліст дае ім юрыдычную ацэнку і можа адразу паказаць, чаго не хапае, што трэба замяніць, што трэба данесці.
- Колькі трэба страхавога стажу, каб выйсці на пенсію?
- Разбярэмся ў агульных паняццях. Агульны працоўны стаж-гэта армія, вучоба, адпачынак па догляду за дзіцем, перыяд, калі чалавек знаходзіўся на ўліку ў Цэнтры занятасці (у дадзеным выпадку ў стаж залічваецца толькі апошнія паўгода). Страхавы стаж-гэта час працы чалавека ў арганізацыях, дзе выплачваліся ўнёскі ФСАН. Як ужо гаварылася вышэй, у 2023 годзе страхавога стажу ў будучага пенсіянера павінна быць не менш за 19 гадоў. Наяўнасць страхавога стажу дае права на прызначэнне пенсіі. Разлічваецца памер пенсіі ад агульнага стажу. Бываюць такія сітуацыі, калі ў чалавека на момант выхаду на пенсію па ўзросце няма гэтых 19 гадоў страхавога стажу, у такім выпадку жанчына можа сысці на пенсію ў 60 гадоў, а мужчына ў 65. Тут гаворка ідзе аб так званых сацыяльных пенсіях і пенсіі пры няпоўным стажы.
- Алена Анатольеўна, як аформіць пенсію ў Беларусі, калі грамадзянін працаваў за мяжой?
- Нярэдка бываюць сітуацыі, калі нашы грамадзяне ў свой час працавалі на тэрыторыі іншых дзяржаў або працуюць у іншай краіне. З некаторымі дзяржавамі ў нас ёсць дагавора ў галіне пенсійнага забеспячэння. Аднак у рабоце з іншымі краінамі вельмі шмат нюансаў, таму для вырашэння пытання аб прызначэнні пенсіі ў дадзенай сітуацыі неабходна звяртацца ва ўпраўленне да спецыялістаў.
Гутарыла Алена Ратнёва, "Сцяг Перамогі"
